Unaniem gaven Provinciale Staten op 21 juni hun goedkeuring aan een nieuwe begrenzing van de Noord-Hollandse natuur. Oftewel, in provinciaal jargon, aan de Herijking van de Ecologische Hoofdstructuur. Volgens de GroenLinks Statenfractie is er sprake van vier maal winst.
Waar gaat het om? Om de overlevingskansen van dieren en planten te vergroten heeft het rijk in 1990 besloten dat uiterlijk in 2018 de Ecologische Hoofdstructuur (EHS) moet zijn gerealiseerd. De EHS is een samenhangend netwerk van (inter)nationaal belangrijke en duurzaam te behouden natuurgebieden. De EHS bestaat voor een groot deel uit toen reeds bestaande natuurgebieden, maar er moeten ook nieuwe gebieden worden verworven en omgevormd tot natuur. Dat is een taak van de provincies. In Noord-Holland moet de EHS in 2018 een totale omvang hebben van 56.000 hectare. Er is precies in kaart gebracht (‘begrensd’) om welke gebieden het in de provincie gaat en welke natuurdoelen daar worden nagestreefd. Een groot deel hiervan was al natuurgebied toen de EHS in 1990 werd bedacht, maar zo’n 15.000 ha (27%) moest nog worden verworven, ingericht en in beheer worden genomen in de periode tussen 1990 en 2018.
Herijking
Zoals vrijwel alle provincies heeft Noord-Holland een achterstand in de aankoop van gebieden voor de EHS. Noord-Holland moet nu nog 4.500 ha verwerven en dreigt met het huidige verwervingstempo niet op tijd klaar te zijn. Het laaghangende fruit is geplukt, wat resteert zijn vaak dure en moeilijk te verwerven gebieden, bijvoorbeeld omdat de grondeigenaar niet wil verkopen. Om deze achterstand in te lopen heeft de provincie de afgelopen jaren onder leiding van GroenLinks gedeputeerden Bart Heller en zijn voorganger Albert Moens de 56.000 ha begrensde EHS tegen het licht gehouden en gekeken of er met een aangepaste begrenzing versnelling in de verwerving kan worden gebracht. Die exercitie heet de Herijking van de EHS en heeft ertoe geleid dat zo’n duizend ha EHS is ‘ontgrensd’ en een areaal van dezelfde grootte ter compensatie is ‘begrensd’.
Winst
De ontgrensde gebieden zijn gebieden die heel moeilijk te verwerven omdat ze zo duur zijn of omdat de eigenaar niet wil verkopen. Of gebieden die inmiddels door verstedelijking minder waardevol voor de natuur zijn geworden. De opnieuw begrensde gebieden zijn als totaal ecologisch waardevoller dan de ontgrensde gebieden. Reden voor GroenLinks woordvoerder Klaas Breunissen tijdens de besluitvorming in PS te spreken van ‘vier maal winst’. De Herijking van de EHS leidt 1) tot een inhaalslag in de realisatie van de EHS, 2) is goedkoper, 3) leidt tot een hogere natuurkwaliteit, en 4) is ook nog goed voor de boeren omdat er uiteindelijk minder boerenland wordt omgezet in natuur. Breunissen benadrukte ook het grote maatschappelijk draagvlak voor het Herijkingsvoorstel. Immers, na jarenlange discussie en soms heftige botsingen hebben zowel de gezamenlijke natuurterreinbeheerders (zoals Natuurmonumenten, Gooisch Natuurreservaat en Noord-Hollands Landschap) als de boerenorganisatie LTO zich positief uitgesproken over het voorstel. Compliment voor de gedeputeerde dus. Provinciale Staten hebben op 21 juni unaniem de Herijking van de EHS goedgekeurd. Dat besluit moet nog juridisch verankerd worden in de provinciale Structuurvisie. Daartoe wordt binnenkort de formele procedure in gang gezet om de Structuurvisie te herzien en de kaart van de opnieuw begrensde EHS daarin op te nemen.
Beschermd landschapsgezicht
In de Staten is er zorg over wat er met de ontgrensde gebieden gaat gebeuren. Sommige fracties willen al die gebieden een extra beschermde status geven om verstedelijking te voorkomen, maar een motie van de SP daarover werd verworpen. De GroenLinks-fractie steunde de motie niet, zij kiest voor maatwerk. Immers, niet alle ontgrensde gebieden hebben grote ecologische of landschappelijke waarden. Je kunt beter per gebied kijken of een extra bescherming nodig is, extra ten opzichte van de bescherming die nu al geldt voor het landelijk gebied waartoe de ontgrensde gebieden gaan behoren. Bij dat maatwerk denkt woordvoerder Breunissen onder andere aan de ontgrensde graslanden bij Santpoort. Hij stelde voor te onderzoeken of dat gebied vanwege zijn landschappelijke en cultuurhistorische waarden de status van ‘beschermd landschapsgezicht’ uit de Natuurbeschermingswet kan krijgen. Gedeputeerde Heller zegde toe dat uit te zoeken en de Staten daarover te informeren. Eveneens beloofde hij een overzicht te maken van alle ontgrensde gebieden en de diverse beschermingsregimes die voor die gebieden gelden. De Statencommissie zal daarover in september, ruim vóór de besluitvorming over de herziening van de Structuurvisie, verder spreken.