In de Provinciale Statenvergadering van vandaag stond de ontslagbrief van oud D66-gedeputeerde Ralph de Vries op de agenda.  GroenLinksfractievoorzitter Alwin Hietbrink pleitte onder meer om veel meer vrije ruimte voor inhoudelijk debat te creëren en stelde voor om een Statenwerkgroep Dualisme in te stellen. Lees hieronder zijn inbreng terug. 

Drie weken geleden informeerde Ralph de Vries ons dat hij had besloten om zijn ontslag aan te bieden aan Provinciale Staten (PS). In een openhartige brief laat de heer De Vries ons weten niet langer geloofwaardig te kunnen optreden omdat hij op het dossier wind op land beleid moet verdedigen dat niet bijdraagt aan de noodzakelijke energietransitie in Noord-Holland. Meneer de Vries hekelt in zijn brief de bestuurscultuur van Noord-Holland. “De verhoudingen in Provinciale Staten en tussen Provinciale en Gedeputeerde Staten liggen in Noord-Holland (…) in hoge mate vast. Dit leidt naar mijn idee tot risicomijdend gedrag en het doodbloeden van het debat. Het echte debat op inhoud, dat als politiek cement zou moeten dienen, verdwijnt naar de achtergrond. Wat resteert is een voorspelbaar ritueel”. Natuurlijk respecteert GroenLinks het besluit van meneer De Vries. Tegelijkertijd vinden wij dat zijn vroegtijdig opstappen voor ons als Staten aanleiding moet zijn voor reflectie. Hoe kan het nou dat een ervaren gedeputeerde al na zes maanden de handdoek in de ring gooit? Wat zegt dat over onze omgangsvormen en de manier waarop we in Noord-Holland politiek bedrijven?



Laat ik om te beginnen zeggen dat wij het te makkelijk vinden om het besluit van Ralph de Vries af te doen als niets anders dan een persoonlijk besluit, zoals zijn eigen fractie en Gedeputeerde Staten (GS) lijken te doen. Natuurlijk is het indienen van je ontslag uiteindelijk altijd een persoonlijke afweging, maar de overwegingen van meneer De Vries om te komen tot dat besluit gaan ons allemaal aan. GroenLinks kiest er voor die discussie niet uit de weg te gaan en hoopt dat ook de andere partijen in de Staten daartoe bereid zijn.



Het is niet de eerste keer dat we in deze Staten spreken over onze weinig  duale bestuurscultuur. Ook de commissie Operatie Schoon Schip concludeerde in 2012 dat er op dat punt een wereld te winnen was. “Provinciale Staten dienen zich bewust te blijven dat macht kan corrumperen en dat het van groot belang is in het debat ook de argumenten van de oppositie toe te laten en deze serieus te nemen. Ook indien dat (politiek) niet uitkomt. Dat is de kern van het dualisme, dat in de provincie Noord Holland wel op papier bestaat, maar in de praktijk niet altijd heeft gefunctioneerd. Dit mede, gedurende onze onderzoeksperiode, door de dominante positie van de VVD(-bestuurders) en de afhankelijke positie van andere bestuurders” (Ondernemend bestuur, p. 134). Juist het ontbreken van een gezonde dosis dualisme is de kern van de observatie van Ralph de Vries over de bestuurscultuur in Noord-Holland. Daar ligt een opgave voor ons allemaal, PS en GS.

Misschien mag ik met negen jaar ervaring in de lokale politiek mijn eigen observaties over de eerste periode in de Staten naast die van de heer De Vries leggen. Ik moet dan tot mijn grote spijt constateren dat zijn analyse van de bestuurscultuur in grote lijnen hout snijdt en dat het debat op inhoud nauwelijks van de grond komt. Wij betreuren dat ten zeerste. Bij de vaststelling van het coalitieakkoord heeft GroenLinks een oproep gedaan voor een open manier van politiek bedrijven. Tot op heden zie wij daar nog weinig van terug. Natuurlijk maak je als coalitie afspraken op hoofdlijnen en overleg je over gevoelige onderwerpen. Maar buiten die afspraken kan er veel meer vrije ruimte worden gecreëerd voor debat. Ik ben oprecht benieuwd hoe andere partijen, juist ook die in de coalitie, daarover denken. Hoe vinden zij dat het gesteld is met het dualisme in Noord-Holland?

Meer dualisme in de Staten, hoe doe je dat?  Misschien mag ik daarvoor de vorige fractievoorzitter van GroenLinks, Lene Grooten, citeren. Pikant misschien gezien de persoon die zijn ontslag indient, maar beter dan haar kan ik het niet zeggen. Terugkijkend op haar periode in deze Staten stelde zij in het Binnenlands Bestuur dat meer politiek in de Staten broodnodig was: “Een dualistisch systeem is gebaat bij bestuurders met lef. Dat betekent het doorbreken van de angst voor het politieke. Besturen betekent dat de Staten hun kaderstellende en controlerende rol ten volle mogen spelen. (…) Minder van tevoren vastleggen, een kleine meerderheid laten besturen en elkaar soms een vrije kwestie gunnen: het vereist lef maar komt de scherpte ten goede. Lang leve het politieke debat.” Naast bestuurders met lef willen wij pleiten voor een bestuurscultuur waarin partijen elkaar wat gunnen. Als je elkaar naast de afspraken uit het coalitieakkoord de ruimte gunt om met andere partijen allianties te sluiten dan verlevendigt dat het debat en het versterkt de onderlinge samenhang in PS. Het komt bovendien de kwaliteit van de besluitvorming ten goede omdat je niet automatisch op een meerderheid kunt rekenen.

Andere overheden en andere provincies laten zien dat die ruimte voor debat niet hoeft te leiden tot problemen. GroenLinks wil daarom voorstellen om vooral ook eens bij anderen in de keuken te kijken en met hen het gesprek aan te gaan over de bestuurscultuur. Dat kan bijvoorbeeld door een Statenwerkgroep dualisme in te stellen die gaat kijken hoe het elders gaat, daarover terug rapporteert en met voorstellen oor verbetering komt. Ik hoor graag van mijn collega’s wat zij van dat idee vinden.

Voorzitter, ik ga afronden. Over bestuurscultuur kun je heel lang met elkaar praten, maar uiteindelijk gaat het er natuurlijk om wat we doen. Wij vragen om bestuurders met lef en een cultuur waarin we elkaar wat gunnen. Dat is beter voor ons als Staten, beter voor de besluitvorming en dus uiteindelijk beter voor de inwoners van Noord-Holland. We kunnen daar vandaag mee beginnen.