Het 'Plan Hos' draagt bij aan het duurzame beheer van het veenweidegebied. Dat antwoorden Gedeputeerde Staten op schriftelijke vragen van de statenleden Klaas Breunissen (GroenLinks) en Manfred van der Heijde (PvdA). Volgens GS gaat het bij het Plan Hos om de bedrijfsomschakeling van het agrarische bedrijf van de familie Hos in De Woude (in het Alkmaarder Meer) naar een bedrijf met als hoofdfunctie natuurbeheer (weidevogelbescherming).

Hieronder vindt u de vragen van GroenLinks & PvdA en de antwoorden van Gedeputeerde Staten over dit onderwerp.

  1. Wat is de inhoud van het Plan Hos, waaraan het projectbureau De Groene Long vorig jaar subsidie heeft toegekend? Klopt het dat dit plan hoofdzakelijk neerkomt op het bouwen van een potstal van 15000 m3 plus bijgebouwen in het open en beschermde veenweidegebied in De Woude (gemeente Castricum)?
  2. In het Jaarverslag 2004 van projectbureau De Groene Long (verschenen in maart 2005) staat in het projectenoverzicht op pagina 47 dat een subsidie van 1.050.000 euro voor het 'Plan Hos' is goedgekeurd. In de Voortgangsrapportage van De Groene Long (december 2004) staat op pagina 20 het Plan Hos eveneens onder de goedgekeurde projecten, maar de tekst vermeldt ook dat er 'nog niet beschikt [is] i.v.m. bezwaren buurman; reservering van € 300.000,-- aan vrije middelen blijft in 2005 van kracht'. Wat is de stand van besluitvorming m.b.t. de toekenning van subsidie door De Groene Long aan het Plan Hos en is deze definitief of nog niet?
  3. In de genoemde Voortgangsrapportage wordt het Plan Hos opgevoerd als project dat past in de interventie 'Organiseren van publiek afnemerschap van groene diensten'. Wat wordt verstaan onder publiek afnemerschap van groene diensten en hoe komt het bouwen van een potstal in de open ruimte deze diensten ten goede?
  4. Is het u bekend dat het gebied de Woude de status heeft van natuurreservaat en bestemd is als beschermd dorpsgezicht, voor welk gebied de gemeente Castricum een zeer terughoudend beleid voert ten aanzien van de groei van het aantal bezoekers  aan het eiland in verband met de zeer beperkte infrastructuur en gebrek aan publieke voorzieningen. Hoe sluit in uw ogen provinciale steun aan het Plan Hos aan bij dit gemeentelijk beleid?
  5. Het agrarisch gebied van De Woude is een belangrijke plaats voor weidevogels. Bouw van een potstal leidt echter tot verstening van het open gebied en verkleint het territorium voor de weidevogels. De betrokken boer doet aan nestbescherming, maar is vorig jaar negatief in het nieuws gekomen vanwege het dood maaien van jonge weidevogels. Op welke wijze draagt volgens u het Plan Hos bij aan de instandhouding van de weidevogels in Noord-Holland? Is het Plan onderzocht op zijn ecologische gevolgen; zo ja, kunt u dat onderzoeksrapport aan de Staten doen toekomen?
  6. Is of wordt een milieueffectrapportage gemaakt voor het Plan Hos en wanneer komt dat eventueel uit?
  7. In het huidige bestemmingsplan is de bouw van een potstal in het open gebied van De Woude niet mogelijk. De gemeente Castricum is bezig met een nieuw bestemmingsplan voor De Woude. Nog niet duidelijk is of de bouw van een potstal in dat nieuwe bestemmingsplan mogelijk wordt gemaakt. Deelt u onze mening dat het vreemd is dat het projectbureau De Groene Long een zeer groot subsidiebedrag beschikbaar stelt aan een plan dat op dit moment in strijd is met het vigerende bestemmingsplan en waarvan het nog niet zeker is of het volgens het in de maak zijnde nieuwe bestemmingsplan kan worden gerealiseerd? Zo nee, waarom niet?
Antwoord van Gedeputeerde Staten (24 mei 2005)
  1. De Groene Long werkt aan duurzame oplossingen voor het beheer van het landelijk gebied in het nationaal landschap Laag Holland. Op diverse plekken in Laag Holland werkt De Groene Long, samen met ondernemers en natuurbeheerders, aan plannen die resulteren in duurzame oplossingen voor het behoud van het karakteristieke veenweidegebied. ’Plan Hos’ is één van die plannen. ‘Plan Hos’ behelst de bedrijfsomschakeling van het agrarisch bedrijf van de familie Hos naar een bedrijf met als hoofdfunctie natuurbeheer (weidevogelbescherming). Een belangrijk onderdeel van het plan is de bouw van een potstal voor grote grazers om 130 ha natuurterrein te kunnen beheren. Het plan gaat echter verder: de ambitie is om gezamenlijk met Staatsbosbeheer (SBB), eigenaar van 90 ha natuurterrein, te komen tot een duurzame oplossing voor het beheer van het grootste deel van het eiland De Woude, dat is gelegen aan de oostzijde van het Alkmaardermeer. De oplossing moet het mogelijk maken dat:
    1. het boerenbedrijf levensvatbaar is zodat tenminste één gezin er een volwaardig inkomen uit kan genereren (er is een opvolger voor het bedrijf);
    2. de gewenste natuurkwaliteit wordt geleverd: grote aantallen weidevogels, waaronder kritische soorten weidevogels.
  2. Er is nog geen definitieve subsidie toegezegd. Er is € 300.000 gereserveerd voor het plan (de zogenaamde voorlopige goedkeuring) onder de volgende voorwaarden:
    1. er dient een bedrijfsplan overlegd te worden inclusief bedrijfsdoorrekeningen waaruit blijkt dat de investering rendabel is;
    2. akkoord van de grondeigenaar SBB, dat wil zeggen dat er langjarige pachtovereenkomsten zijn op de 90 ha die van SBB worden gepacht;
    3. genoemde € 1.050.000 is het totale investeringsbedrag zoals dat vorig jaar in de aanvraag van de familie Hos was opgenomen. Het programmabureau De Groene Long heeft SBB benaderd en verzocht om in samenwerking met de familie Hos het plan definitief vorm te geven. Het uitgewerkte plan zal binnenkort opnieuw bij De Groene Long worden ingediend. Het definitieve plan zal De Groene Long toetsen aan de criteria voor subsidieverlening in de Deelverordening Groene Long;
    4. Voor de realisering van de potstal dient er, volgens het programmabureau De Groene Long planologische zekerheid te zijn. Hiervoor dient een bestemmingplanwijziging te worden doorgevoerd (zie onze antwoorden op de vragen 4 en 7).
  3. Voor informatie over “Publiek afnemerschap van groene diensten” verwijzen wij naar het Gebiedsprogramma Groene Long. Samengevat gaat het om verbreding van inkomensmogelijkheden voor agrariërs, in dit specifieke geval door het starten van particulier natuurbeheer op circa 40 ha eigen grond en door agrarisch natuurbeheer op circa 90 ha van SBB. Voor deze 90 ha komen de inkomsten vanuit Rijk voor de “groene dienst” natuurbeheer. Verder voldoet het plan aan meer doelen van het gebiedsprogramma waaruit inkomsten vanuit het rijk gegenereerd worden, te weten: interventie 2 (ingrepen om beheerders te behouden ten behoeve van het beheer van het open cultuurlandschap) en interventie 6 (realisatie 40 ha nieuwe natuur). De bouw van de potstal maakt het mogelijk om de 130 ha adequaat te beheren en zo het veenweidelandschap te behouden en de veenweidenatuur te versterken. De potstal wordt ca. 100-200 meter ten oosten van huidige gebouwen gebouwd. Er is onderzoek gedaan door de milieudienst Regio Alkmaar waaruit blijkt dat herbouw op de huidige locatie in verband met milieuwet ongewenst is.
  4. De status is ons bekend. Steun aan het Plan Hos is niet in strijd met het  genoemde gemeentelijke beleid. De gemeente is uitgebreid geïnformeerd over de plannen van de familie Hos en B&W hebben het bedrijf bezocht. De gemeente handelt de planologische procedure verder af. De Groene Long heeft daarin geen rol.
  5. Uitgangspunt voor het Plan Hos is “behoud door ontwikkeling”. De beperkte verstening door de bouw van de nieuwe potstal (waarbij oude gebouwen worden afgebroken) is onderdeel van een duurzame oplossing waarbij de weidevogelpopulatie op lange termijn wordt veiliggesteld. Ontwikkeling op het agrarische bedrijf is noodzakelijk om te zorgen dat een economische gezond agrarisch bedrijf overeind blijft en dat op termijn ook de opvolger toekomstperspectief heeft. Met het behoud van een gezond agrarisch bedrijf is het beheer en daarmee het behoud van 130 ha weidevogelgrasland op De Woude geregeld. SBB en de familie Hos werken het plan en de beheersvorm verder uit zodat optimaal beheer voor (kritische) weidevogels kan plaatsvinden. Hierbij horen ook afspraken over het maaien waarbij enerzijds zoveel mogelijk wordt gedaan om weidevogels te beschermen en anderzijds maatregelen voor een efficiënte agrarische bedrijfsvoering mogelijk blijven.
    Wat betreft de negatieve publiciteit van vorig jaar, in april 2005 is de betrokken agrariër vrijgesproken van de vermeende verdenking van het dood maaien van  jonge weidevogels.
    Op het drukbezochte Weidevogelsymposium op 5 april j.l., waar naast agrariërs en natuurbeschermers ook statenleden aanwezig waren, is de beheerproblematiek onderkend en is geconstateerd dat de ontwikkeling van de weidevogelstand van een complex aan factoren afhankelijk is, zoals te weinig mest in natuurreservaten, steeds meer en vroeger maaien in het agrarisch grasland en terugkeer en uitbreiding van predatoren zoals vos en havik. Wij verwijzen hierbij naar onze antwoorden op de schriftelijke statenvragen nummer 33 van A.A. de Vries (SP) over nazorg bij nestbescherming van weidevogels. Een verslag van de weidevogelmiddag zal aan de statencommissie Natuur, Water, Landschap en Milieu worden gezonden. De commissie NLWM zal zich op 8 juni in het veld laten informeren over gevarieerd graslandbeheer gericht op de overleving van weidevogelkuikens op een van de gruttoboerderijen van Nederland-Gruttoland. Bij het Plan Hos speelt een complex van factoren dat bepalend is voor de weidevogelstand. Omdat de lokale situatie overal verschilt, moeten de precieze afspraken voor het beheer nog worden uitgewerkt in samenwerking met Staatsbosbeheer en zullen nog een aantal zaken moeten worden uitgezocht. Ten behoeve van de bouw van de potstal is een compensatieplan opgesteld, welke als bijlage is bijgevoegd. 
  6. Er is geen milieueffectrapportage (MER) opgesteld, want Plan Hos is niet MERplichtig. Wel zijn er 12 varianten van het plan doorgerekend om te bezien welke oplossing het meest duurzaam is. Het nul-alternatief van het Plan Hos is eenvoudig aan te duiden en uit oogpunt van duurzaam beheer minder aantrekkelijk: een autonome ontwikkeling waarbij het bedrijf op termijn zal worden beëindigd en SBB 90 tot 130 ha in eigen beheer moet nemen. SBB zou dan een eigen beheerboerderij moeten gaan bouwen en exploiteren. Dit blijkt te kostbaar (SBB heeft elders in de veenweidegebieden eigen beheerboerderijen moeten afstoten), waardoor naar verwachting gekozen zal worden voor aangepaste natuurdoelen en het opgeven van weidevogels. SBB is zich hiervan bewust en werkt daarom samen met de agrariër aan een duurzame oplossing. Tenslotte: Het Plan Hos past naadloos in het gedachtegoed van de stichting Nationaal Landschap Laag Holland in oprichting.
  7. Wij delen deze mening niet. Er is namelijk nog geen subsidie verstrekt. Zie verder het antwoord onder vraag 2. De gemeente Castricum heeft bij brief van 16 november 2004 aan de familie Hos haar bereidheid tot medewerking en het aanpassen van het vigerende bestemmingsplan kenbaar gemaakt.