In de provinciale staten van Noord-Holland lag op 16 juli een voorstel voor om als provincie 40 mln te steken in de voorbereiding van de bouw van een nieuwe kernreactor: Pallas, in Petten. De reactor levert voor een groot deel een zeer nuttig product op, namelijk medische isotopen die gebruikt worden in kankeronderzoek. Toch stemde GroenLinks tegen deze deelname van de provincie in een nieuwe kernreactor. Er zijn namelijk alternatieve productiemogelijkheden voor medische isotopen, kleinschalig in cyclotrons in ziekenhuizen, goedkoper, met veel minder risico’s bij productie, minder problemen bij uitval en nauwelijks problemen met afval. In diverse landen wordt voor deze decentrale weg gekozen en worden veel vorderingen gemaakt met de productie.

INBRENG GROENLINKS PALLAS

Staten-vergadering Noord-Holland 16-07-2012

Titia van Leeuwen

Het is een behoorlijk dilemma, dat Pallas.

Het gaat om het produceren van maatschappelijk zeer nuttige medische isotopen, te gebruiken in kankeronderzoek in een grootschalige onderzoeksreactor. Dat daarnaast voor een kleiner deel ook nog kernenergie onderzoek doet.

En de vraag waar het hier om gaat is of Noord-Holland 40 mln moet steken in de voorbereidingsfase van de bouw van een dergelijke nieuwe onderzoeksreactor ter vervanging van de oude.

De investering is bij de begroting voor 2010 al aan de orde geweest en ligt nu concreet voor besluitvorming voor. Een meerderheid van de toenmalige staten heeft al ingestemd destijds, alleen GroenLinks, SP en PvdD stemden er niet mee in. De huidige staten zal in meerderheid ook weer voorstemmen. GS kan haar gang gaan.

Maar de vraag blijft of het wel een taak voor een provincie is om in iets dergelijks te investeren? Voor een provincie, die op robuuste wijze in haar taken en financiën wil gaan snijden de komende jaren, is deze 40mln voor de voorbereiding van Pallas, toch een wat vreemde eend in de bijt.

Voor GroenLinks staat niet ter discussie dat de productie van medische isotopen belangrijk is en zelfs met een groeiende en ouder wordende bevolking steeds belangrijker wordt.

Medische isotopen werden echter van ouds gemaakt in op een veilige en decentrale wijze in cyclotrons (deeltjesversnellers). In de jaren vijftig kwamen isotopen als bijproduct vrij in kerncentrales. Door het beschikbaar komen van isotopen als bijproduct werd de decentrale productie steeds meer overwoekerd door centrale. Er kwamen er in de jaren zestig diverse onderzoeksreactoren, zoals Petten, specifiek voor de productie van die isotopen. Die reactoren zijn inmiddels oudjes geworden, tonen gebreken en vallen regelmatig uit. Dat maakt dat er soms ineens grote tekorten in radio-isotopen optreden.

En nu is het de vraag of we kiezen voor de centrale weg via een nieuwe onderzoeksreactor met alle afhankelijkheden van dien. Of via de decentrale weg via de deeltjesversnellers in ziekenhuizen, met veel minder risico’s bij productie, minder problemen bij uitval en geen problemen met afval. Canada ging ons voor en kiest voor de decentrale weg en maakt veel vorderingen met de isotopenproductie in cyclotrons. Maar GS gaat mee in een keuze voor de centrale oplossing.

Kijken we, wat betreft de centrale oplossing in de vorm van een nieuwe onderzoeksreactor alleen eens even naar het afval. In Nederland hebben we de tijdelijke opslag van Covra in Zeeland. De hoeveelheden kernafval van bij de productie van medische isotopen in Petten en de kerncentrale in Borselle zijn vergelijkbaar in omvang. Als je alleen het hoogradioactief afval in beschouwing neemt is de hoeveelheid uit Petten ongeveer de helft van de anderhalve kubieke meter kernafval per jaar uit Borssele.

In december 2010 ging er een karavaan met kernafval uit Petten naar de opslag van Covra. Dat kwam in het nieuws. Sindsdien horen we niet veel meer van karavanen. Weet GS hoe dat zit? Hoeveel kernafval ligt er momenteel in Petten. Moet het daar niet weg  en wat zijn de plannen om het er weg te krijgen?

Voor de omwonenden zeker van belang. Die omwonenden roeren zich vanzelfsprekend ook. Dan  gaat het vooral om veiligheid, natuur en effecten van een dergelijke reactor op recreatie en toerisme. De communicatie tussen de huidige onderzoeksreactor de omwonenden en het nakomen van toezeggingen zou veel  beter kunnen. Dit lijkt sowieso een aandachtspunt voor GS in haar relatie met de huidige centrale. Wat doet GS daaraan?

Pallas behelst een centralistische investering voor een heel lange periode voor isotopenproductie en deels ook voor verbetering van kernenergie. Een investering in Pallas  zit feitelijk twee gewenste ontwikkelingen  in de weg. Namelijk de ontwikkeling naar een veilige en decentrale isotopenproductie in de cyclotrons in ziekenhuizen en deels ook een ontwikkeling naar decentrale duurzame energie opwekking.

Nu is steeds het verweer dat  de cyclotrons nog niet alles kunnen wat de onderzoeksreactor wel kan. De wetenschappers zijn het echter onderling niet eens over de perspectieven van de alternatieven. De prognoses variëren van dat nu al de meeste medische isotopen in cyclotrons geproduceerd kunnen worden, tot, het duurt nog een decennium of 1-2 voor cyclotrons de productiemogelijkheden van een reactor kunnen evenaren.

Technische ontwikkelingen gaan heel snel als ze de ruimte en mogelijkheden krijgen en er druk op staat. Vandaar dat GroenLinks blijft kiezen voor de veel veiliger decentrale ontwikkeling in cyclotrons.